Od października rusza nowy program studiów na kierunku Zdrowie Publiczne na Warszawskim Uniwersytecie Medycznym. Stawia na możliwość szerokiego wyboru przedmiotów, praktyczny aspekt zdobywanej wiedzy oraz łączenie studiów z pracą zawodową.

Trwa rekrutacja na rok akademicki 2025/2026, a wraz z nią duże zmiany na kierunku Zdrowie Publiczne prowadzonym na Warszawskim Uniwersytecie Medycznym. Od października zarówno na studiach I, jak i II stopnia zacznie obowiązywać nowy program studiów, dostosowany do wyzwań współczesnego świata, rynku ochrony zdrowia i oczekiwań studentów.

Zmniejszono liczbę przedmiotów, a co za tym idzie – także egzaminów i zaliczeń. Wprowadzono dużą pulę przedmiotów do wyboru, dzięki czemu studenci zyskają większą swobodę w kształtowaniu własnej ścieżki edukacyjnej. Zostały również na nowo zdefiniowane specjalności, aby lepiej odpowiadały profilowi przyszłych absolwentów. Dodatkowo ujednolicono program studiów magisterskich dla trybu stacjonarnego i niestacjonarnego.

O tym, co dokładnie się zmieniło i dlaczego warto wybrać zdrowie publiczne na WUM, rozmawiamy z Prodziekanem Wydziału Nauk o Zdrowiu dr. hab. Filipem Raciborskim oraz Przewodniczącym Rady Programowej na kierunku Zdrowie Publiczne dr. hab. Grzegorzem Juszczykiem.

 

​	​
dr hab. Filip Raciborski	dr hab. Grzegorz Juszczyk

 

 

Co skłoniło Państwa do zmiany programu studiów na kierunku Zdrowie Publiczne WUM?

[FR]:Żyjemy w bardzo szybko zmieniającym się świecie. Ostatnie lata pokazały, jak dynamiczne i nieprzewidywalne potrafią być wyzwania w obszarze zdrowia publicznego. Pandemia COVID-19 obnażyła wiele słabości systemu ochrony zdrowia, ale też uwypukliła kluczowa znaczenie komunikacji i edukacji zdrowotnej. Z kolei rozwój sztucznej inteligencji i nowych technologii otworzył zupełnie nowe możliwości – zarówno w zakresie diagnostyki i wczesnego wykrywania chorób, jak i ogólnie zarządzania zdrowiem. Rozwój technologii przyniósł także nowe zagrożenia, jak na przykład falę dezinformacji w obszarze zdrowia, która bezpośrednio wpływa na nasze codzienne zachowania np. decyzje dotyczące żywienia czy szczepień.

Równocześnie obserwujemy, jak zmienia się rynek pracy. Pojawiają się nowe zawody medyczne, takie jak profilaktyk, a rola absolwentów zdrowia publicznego coraz częściej wychodzi poza administrację publiczną i sektor farmaceutyczny. Uznaliśmy, że musimy przygotować naszych studentów na te nowe wyzwania w szybko zmieniającym się świecie. Dlatego mocno stawiamy na interdyscyplinarne podejście.

Zmieniło się też nasze podejście do samego procesu kształcenia. W nowym programie stawiamy na większą elastyczność, możliwość wyboru, praktyczne kompetencje i realne przygotowanie do aktualnych wymagań pracodawców. Chcemy, aby studenci mogli zdobywać wiedzę zgodną ze swoimi zainteresowaniami i planowanym modelem kariery zawodowej.

Krótko mówiąc - chcemy kształcić studentów i przyszłych absolwentów, tak by byli jak najlepiej przygotowani do funkcjonowania w szybko zmieniającym się świecie.

Jakie są najważniejsze zmiany w porównaniu do poprzedniego programu?

[GJ]:Po analizie programów studiów na kierunku zdrowie publiczne na wiodących uczelniach w Stanach Zjednoczonych i Europie zwróciliśmy uwagę na powtarzający się model. Wiedzę i umiejętności buduje się w ramach większych bloków tematycznych, z mniejszą liczbą pojedynczych przedmiotów. Zastosowaliśmy to podejście proponując grupowanie dotychczasowych przedmiotów w ramach przedmiotu wiodącego. Tym samym zmniejszyliśmy liczbę egzaminów i zaliczeń, które kumulują się w czasie sesji i powodują nadmiarowy stres.

Zwróćmy uwagę, że zmiana programu studiów to długotrwały proces, w który zaangażowana jest nie tylko Rada Programowa kierunku, ale również wiele struktur Uczelni, które opiniują opracowane propozycje. Natomiast zmiany w zdrowiu publicznym zachodzą szybko. Udało nam się rozwiązać ten problem poprzez zmianę podejścia. Dzięki większym blokom tematycznym nauczyciele akademiccy mogą uwzględniać nowe treści w programie nauczania w ramach corocznej aktualizacji sylabusów do przedmiotów. Dodanie nowych zagadnień nie wymaga już wprowadzania nowego przedmiotu. Taka elastyczność programu kształcenia wpisuje się świetnie w oczekiwania studentów oraz rynku pracy.

Zdrowie publiczny ma bardzo interdyscyplinarny charakter, obejmujący wiele dziedzin, zatem drugą fundamentalną zmianą programu jest zwiększenie liczby przedmiotów do wyboru. Student może swobodnie kształtować swój profil kształcenia, ponieważ przedmioty obowiązkowe zapewniają realizację wszystkich efektów uczenia się, a przedmioty do wyboru rozszerzają i uzupełniają wiedzę w wybranych obszarach – badania kliniczne, epidemiologii, zdrowia środowiskowego, zarządzania, prawa, edukacji zdrowotnej, itd.

Warte podkreślenia jest również to, że na studiach magisterskich wybór przedmiotów pozwala na zrealizowanie jednej z czterech ścieżek specjalności - badania kliniczne, zarządzanie w ochronie zdrowia, analityk w systemie ochrony zdrowia lub edukacja zdrowotna i marketing społeczny. Zaliczenie 8 z 10 dedykowanych danej ścieżce przedmiotów umożliwi wskazanie takich kompetencji w dokumentacji ukończonych studiów (suplement do dyplomu). W takim mechanizmie studenci i studentki realizujący daną ścieżkę mają możliwość wyboru dodatkowych przedmiotów spoza ścieżki, jeśli interesują ich konkretne zagadnienia.

Dla większości przedmiotów zastosowaliśmy także redukcję liczby wykładów i zwiększenie liczby seminariów i ćwiczeń. Obszar zdrowia publicznego wymaga stałej aktualizacji wiedzy, zatem kluczowe jest zbudowanie praktycznych umiejętności pozyskiwania informacji i wykorzystania ich do rozwiązywania problemów pacjenta wymagającego opieki profilaktycznej, różnorodnych instytucji ochrony zdrowia czy nawet realizacji polityki zdrowotnej państwa. Umiejętności praktyczne są także podstawą skutecznego wykonywania nowego zawodu medycznego, profilaktyka, do którego uprawnieni są absolwenci kierunku zdrowie publiczne.

Czy w tworzenie nowego programu byli zaangażowani studenci oraz absolwenci kierunku zdrowie publiczne? Jeśli tak, to jaki był ich wkład?

[FR]:Oczywiście, że tak. Gdyby nie studenci, nie wprowadzilibyśmy zapewne większości zmian. Główne prace nad nowym programem studiów na kierunku Zdrowie Publiczne odbywały się w ramach Rady Programowej, której członkami są studenci. Ale podejmowane przez Radę kwestię w większości wynikały z problemów zgłaszanych przez studentów.

Każdego dnia w trakcie zajęć pracujemy ze studentami i na bieżąco staramy się dyskutować z nimi, co warto zmienić lub ulepszyć na naszym kierunku. W ten sposób np. narodziła się koncepcja, by na studiach magisterskich zajęcia odbywały się tylko 3 dni tygodniu, tak by umożliwić łączenie studiów z pracą zawodową. I to rozwiązanie doskonale sprawdziło się w praktyce, chociaż ułożenie takiego planu zajęć i jego realizacja przez wykładowców jest dużym wyzwaniem. Dodatkowo, jestem w stałym kontakcie ze starostami roku, którzy zgłaszają różnego rodzaju kwestie dotyczące organizacji zajęć. Czasami są to problemy, których nie da się w prosty sposób rozwiązać. Dlatego potrzebujemy rozwiązań systemowych.

Dodatkowo pod koniec 2024 roku przeprowadziliśmy duże badanie kwestionariuszowe wśród wszystkich studentów Wydziału. Jego wyniki z jednej strony upewniły nas o konieczności wprowadzenia zmian, a z drugiej dały wiele cennych wskazówek, co konkretnie trzeba poprawić. Między innymi wskazano na problemy z planem zajęć, co było związane z bardzo dużą liczbą nauczanych przedmiotów, które musiał być w nim rozmieszczone. Prowadziło to do powstania tzw. okienek. Często te przedmioty miały zaledwie kilkanaście godzin dydaktycznych. W nowym programie stawiamy na duże przedmioty, które integrują wiedzę z mniejszych przedmiotów i unikamy takiego rozdrobnienia, jakie miało miejsce wcześniej. Mamy nadzieję, że dzięki wspólnym staraniom udało nam się nowoczesny i przyjazny program kształcenia. Tym bardziej, że dzięki mechanizmowi wyboru przedmiotów, studenci będą nam wskazywać, które tematy są dla nich szczególnie interesujące.

Czy wprowadzili Państwo nowe przedmioty?

[GJ]:Zdecydowanie tak. W grupach przedmiotów obowiązkowych znajdują się tradycyjne i niezbędne narzędzia zdrowia publicznego, takie jak epidemiologia i nadzór sanitarny, biostatystyka, metodologia badan naukowych, promocja zdrowia i edukacja zdrowotna, prawo, ekonomia i zarządzanie oraz zdrowie środowiskowe. Na studiach licencjackich fundamentalne są także wprowadzające do systemu ochrony zdrowia przedmioty z zakresu propedeutyki medycyny i profilaktyki chorób, kompetencji efektywnego studiowania czy nowoczesnych rozwiązań cyfrowych.

Natomiast przedmioty do wyboru stanowią połączenie dotychczasowych i nowych zagadnie. Na studiach licencjackich, gdzie studenci i studentki będą wybierali 15 z 20 przedmiotów, obok wcześniejszych przedmiotów dotyczących koordynacji opieki, promowania zdrowia, komunikacji społecznej lub pogłębionej wiedzy z zakresu prawa, ekonomii i zarządzania czy epidemiologii, uwzględniliśmy nowe zagadnienia.

Z uwagi na dostęp do nowatorskich, specjalistycznych narzędzi do prowadzenia nadzoru i badań epidemiologicznych, pojawi się przedmiot: epidemiologia cyfrowa. Absolwenci kierunku będą mogli wykonywać zawód profilaktyka, do którego obowiązków należy prowadzenie indywidualnej edukacji zdrowotnej w zakresie czynników ryzyka czy koordynowania opieki profilaktycznej, zatem eksperci naszego uczelnianego Studium Komunikacji Medycznej poprowadzą przedmiot komunikacja z pacjentem. Zmiany demograficzne wymagają kompleksowego badania i uwzględnienia potrzeb osób w wieku podeszłym, zatem wprowadziliśmy przedmiot polityka senioralna. Bardzo ważnym narzędziem zdrowia publicznego jest także mobilizowanie społeczeństwa do wdrażania zmian korzystnych dla zdrowia populacji, o czym będzie się można dowiedzieć wybierając nowy przedmiot monitorowanie oczekiwań pacjentów i rzecznictwo.

Na studiach magisterskich również pojawią się nowe przedmioty, takie jak polityka zdrowotna i żywnościowa oraz powiązane z tymi zagadnieniami środowiskowe uwarunkowania zdrowia. A ponieważ skuteczne realizowanie zadań zdrowia publicznego często wymaga współpracy międzynarodowej, wprowadzaliśmy nowy przedmiot - język angielski w medycynie i biznesie.

Postawiliśmy również na zwiększenie roli zdrowia środowiskowego. Zachodzące zmiany klimatu, ich wpływ na nasze otoczenie, zdrowie oraz potencjalne zagrożenia nie powinny pozostać niezaadresowane. Tym bardziej, że tematy są coraz mocniej obecne w polityce państwa zarówno na szczeblu centralnym, jak i samorządowym.

W jaki sposób program uwzględnia nowy zawód medyczny jakim jest profilaktyk?

[GJ]: Wejście w życie ustawy o niektórych zawodach medycznych z 2023 roku, które wśród 15 zawodów ustanowiła zawód profilaktyka, stało się impulsem do dopasowania programu do zakresu czynności zawodowych przewidzianych w rozporządzeniu do ustawy. Zostało ono ogłoszone w kwietniu 2025 roku, więc przygotowany program kierunku zdrowie publiczne uwzględnia te wymagania. Uprawnionym do wykonywania zawodu jest wyłącznie licencjat lub magister zdrowia publicznego, więc stanowi to szczególną odpowiedzialność.

Zgodnie z treścią rozporządzenia, profilaktyk jest uprawniony do opracowywania interwencji zdrowia publicznego, opartego na ocenie potrzeb zdrowotnych, koordynowania działań z zakresu profilaktyki i promocji zdrowia. Istotnym zadaniem jest również prowadzenie edukacji zdrowotnej w populacji, a zupełnie nowym uprawnieniem jest sprawowanie opieki nad pacjentem w zakresie organizacji procesu realizacji badań przesiewowych, szczepień ochronnych, edukowanie w zakresie rozpoznanych czynników ryzyka oraz współpraca w zespole terapeutycznym. Dotychczas absolwenci kierunku zdrowie publiczne nie mieli uprawnień do takich świadczeń zdrowotnych - teraz uległo to zmianie. Zatem program uwzględnia zajęcia praktyczne, gdzie będzie można doskonalić umiejętności pracy z pacjentem.

Zawód profilaktyka będzie uwzględniany w szerokim zakresie nowych zadań w systemie ochrony zdrowia. To jednak jest proces i wymaga on czasu. Obecnie profilaktyk jest uprawniony do prowadzenia indywidualnej edukacji zdrowotnej w ramach programu Moje Zdrowie realizowanego w całej Polsce w podstawowej opiece zdrowotnej. W ramach opieki koordynowanej może pełnić funkcje organizacji ścieżki pacjenta. Przewidywana jest także rola edukatora w ramach wdrażanego stopniowo od września przedmiotu edukacja zdrowotna w szkołach powszechnych. To wszystko działania, które pojawiły się już w pierwszym roku obowiązywania zakresu czynności zawodowych, zatem z pewnością rola profilaktyka będzie upowszechniała się w systemie ochrony zdrowia oraz inspekcji sanitarnej.

Czy przewidują Państwo kolejne zmiany lub aktualizacje programu w najbliższych latach?

[FR]: Oczywiście. Nowy program studiów nie jest projektem zamkniętym - traktujemy go jako bazę, którą będziemy dalej rozbudowywać. Aby odpowiednio przygotowywać przyszłych absolwentów zdrowia publicznego musimy stale dostosowywać ofertę dydaktyczną do zmieniających się realiów i potrzeb studentów oraz rynku pracy.

Planujemy m.in. rozszerzanie oferty przedmiotów do wyboru, tak aby studenci mogli jeszcze bardziej indywidualizować swoją ścieżkę edukacyjną. Równocześnie będziemy rezygnować z tych przedmiotów, które cieszą się małym zainteresowaniem, by robić miejsce dla bardziej aktualnych i atrakcyjnych treści.

Mam również nadzieję, że uda nam się poszerzyć ofertę zajęć prowadzonych w języku angielskim, co pozwoli lepiej przygotować studentów do pracy w środowisku międzynarodowym oraz otworzy możliwość uczestnictwa w zajęciach dla studentów zagranicznych. Tu jednak wcześniej musimy uporać się z pewnymi wyzwaniami natury systemowej.

Nie zapominamy też o nowych technologiach. Tu postęp jest bardzo szybki i widoczny. Dotyczy to zarówno tematów zajęć, jak i narzędzi dydaktycznych, którymi możemy się posługiwać w pracy ze studentami. Cyfryzacja, sztuczna inteligencja, analiza danych, to obszary, które w mojej ocenie będą wymagały stałego uaktualniania. Jesteśmy tego świadomi, dlatego do pewnego stopnia przygotowaliśmy się na to. Postawiliśmy na duże przedmioty o szerokim zakresie. Dzięki temu jesteśmy w stanie wprowadzać nowe treści aktualizując sylabusy, a nie cały program studiów. To znaczenie szybsza i bardziej efektywna droga.

Krótko mówiąc - tak, przewidujemy zmiany, bo świat się zmienia, a naszym obowiązkiem jest jak najlepiej przygotować studentów do wyzwań przed jakimi staną w przyszłości.

Jakie przesłanie chcieliby Państwo przekazać kandydatom, którzy dziś zastanawiają się nad wyborem tego kierunku?

[GJ]:Ponad dwudziestoletnie doświadczenie w kształceniu na kierunku zdrowie publiczne pozwoliło nam na śledzenie losów tysięcy absolwentów. Najczęściej są poszukiwani i podejmują pracę w administracji publicznej (Ministerstwo Zdrowia, Narodowy Fundusz Zdrowia, Agencja Oceny Technologii Medycznej i Taryfikacji, wydziały zdrowia w samorządach) oraz jednostkach Państwowej Inspekcji Sanitarnej. Drugim obszarem rozwoju zawodowego są firmy farmaceutyczne i producenci wyrobów medycznych, w tym w badaniach klinicznych, oraz podmioty lecznicze – szpitale, przychodnie, opieka długoterminowa, gdzie realizują się w zadaniach koordynacyjnych i zarządczych. Do tych szans dołączy teraz możliwość wykonywania zawodu profilaktyka. Widzimy również wielu absolwentów w organizacjach pozarządowych działających w obszarze ochrony zdrowia.

Niewątpliwą zaletą wyboru naszej uczelni jest dostępność do największej liczby instytucji ochrony zdrowia, co daje możliwości wczesnej praktyki zawodowej i łatwe przejście do stałej pracy po uzyskaniu dyplomu. Warszawa to gigantyczny rynek pracy. Wykładowcy współpracują na płaszczyźnie eksperckiej z wieloma instytucjami polecają studentów do wspierania najpierw prostszych, potem złożonych zadań. Jak już wspomnieliśmy, program zajęć ułożony jest w taki sposób, aby móc zacząć przygodę ze zdrowiem publicznym w praktyce już podczas studiów.

[FR]:Przede wszystkim chcielibyśmy podkreślić, że zdrowie publiczne to kierunek wyjątkowo interdyscyplinarny - łączy w sobie elementy medycyny i nauk społecznych, a w szczególności: prawa, zarządzania i komunikacji. Coraz częściej także dochodzi do tego komponent związany z technologią i analizą danych. To właśnie ta różnorodność sprawia, że absolwenci zdrowia publicznego są elastyczni, potrafią działać w różnych środowiskach zawodowych i dobrze odnajdują się w świecie, który zmienia się szybciej niż kiedykolwiek wcześniej.

Uważam, że to doskonały kierunek dla osób, które lubią wyzwania i chcą w realny sposób zmieniać otaczającą nas rzeczywistość. Niezależnie od tego, czy mówimy o zdrowiu ludności, o stanie środowiska, czy przestrzeni Internetu, każdy znajdzie tu coś dla siebie. Jeśli ktoś szuka studiów, które nie zamykają w jednej roli zawodowej, ale dają szerokie możliwości rozwoju i adaptacji - to zdrowie publiczne jest bardzo dobrą decyzją.